Qızılın Qiyməti Necə Müəyyən Olur? Hansı Amillərə Görə Dəyişir?
Qızılın Qiyməti Müəyyən Olarkən Hansı Amillər Rol Oynayır?
Qızıl – qiymətli bir metal olub həm zərgərlik sahəsində, həm də sənayedə geniş şəkildə istifadə olunur. Lakin beynəlxalq bazarlarda qızılın uns qiyməti (1 uns = 31.1 qram) ABŞ dolları ilə müəyyən olunur. Dolların gücü və avro ilə yanaşı digər valyutalara qarşı dəyər dəyişikliyi, qızılın qiymətinə birbaşa təsir edən faktorlardandır.
Qısaca desək, dolların dəyər qazandığı dövrlərdə qızıl qiymətləri adətən yüksəlir, dolların zəiflədiyi dövrlərdə isə qızıl qiymətləri düşür.
Qizil Qiymetine Təsir Edən Əsas Dinamiklər
Siyasi Şərait
Qızılın qiymətinə təsir edən əsas amillərdən biri də siyasi və makroiqtisadi hadisələrdir. Bazar şəraitini müəyyən edən bu hadisələr, təbii olaraq, qızıl qiymətlərində dalğalanmalara səbəb olur. ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin keçmiş sədri Ben Bernanke, Böyük Tənəzzül dövründə verdiyi açıqlamada qızıl qiymətlərinin bir ölkənin iqtisadi vəziyyətini düzgün şəkildə əks etdirdiyini qeyd etmişdi.
Pul Vahidinin Zəifləməsi və Təsirləri
Bir ölkənin pul vahidi digər valyutalar qarşısında dəyər itirdikdə, bu hal xüsusilə qızıl qiymətlərinə birbaşa təsir edən faktor halına gəlir. Bu zəifləmənin əsas səbəbləri arasında inflyasiya və pul kütləsinin artırılması (monetar genişlənmə) kimi iqtisadi siyasətlər dayanır. Ümumiyyətlə, bir valyutanın dəyərdən düşməsi qızılın qiymətinə müsbət təsir göstərir.
Məsələn, 2005–2015-ci illər arasında ABŞ dollarının alıcılıq gücü təxminən 20% azalmışdır, eyni dövrdə isə qızıl qiymətləri 169%-dən çox artmışdır. Qızılın dəyər qoruma xüsusiyyəti və dolların alıcılıq gücündəki bu itkilər nəticəsində, bir çox investor portfellərində qızılın payını artırmağa başlamışdır.
Bu fakt isə göstərir ki, pul vahidinin zəiflədiyi şəraitdə qızıla olan tələbat artır və bu artan tələb qiymətləri yüksəldir.
Faiz Dərəcələrinin Qızıl Üzərindəki Təsiri
Qızıl sabit gəlir gətirmir (qiymət dəyişiklikləri istisna olmaqla), buna görə də faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə adətən mənfi reaksiya verir. Faiz dərəcələri artdıqda, investorlar çox vaxt qısamüddətli ABŞ xəzinə kağızları və ya digər dövlət istiqrazları kimi faiz gəliri təmin edən alternativ investisiyalara yönəlirlər.
Mərkəzi Bankaların Qızıl Bazarı Üzərindəki Rolu
İqtisadiyyat üzrə mütəxəssislər qızıl qiymətlərinə birbaşa təsir edən əsas oyunçulardan birinin mərkəzi banklar olduğunu vurğulayırlar. Valyuta ehtiyatlarının yüksək olduğu dövrlərdə və ya iqtisadi canlanma yaşandıqda, mərkəzi bankların əlindəki qızıl ehtiyatlarını azaltmağa meyilli olduqları müşahidə olunur. Qızıl, iqtisadi sabitliyin və etibarlılığın simvolu hesab olunsa da, müntəzəm gəlir gətirən maliyyə alətləri və ya əmanət hesabları ilə müqayisədə davamlı gəlir təmin etmir.
Buna görə də iqtisadi artım və inkişaf dövrlərində, mərkəzi banklar likvidliyi artırmaq və iqtisadi fəaliyyəti dəstəkləmək məqsədilə qızıl ehtiyatlarını satmağı üstün tuturlar. Bu isə təbii olaraq qızıl qiymətlərinin azalmasına səbəb ola bilər. Bu cür strateji qərarlar, qızıl bazarındakı dalğalanmaların əsas səbəblərindən biridir.
İnflyasiya və Qızıl Qiymətləri
Qızıl qiymətləri təklif-tələb dinamikaları, faiz dərəcələri və gələcək faiz gözləntilərinə bağlı olaraq dəyişir. Lakin bu hərəkətlər bəzən gözlənilən məntiqə uyğun gəlməyə bilər. Bir çox investor qızılı inflyasiyaya qarşı qorunma vasitəsi kimi qiymətləndirir. Lakin qızılın təklifi nisbətən sabit olduğu üçün, qızıl ilə inflyasiya arasındakı əlaqənin hər zaman birbaşa korrelyasiyaya sahib olduğunu demək düzgün olmaz. Əslində, qızıl qiymətlərindəki qısamüddətli dəyişikliklərdə faiz dərəcələri və ümumi bazar dəyişkənliyi daha çox rol oynaya bilər.
Qızıl qiymətlərinin formalaşmasında bir çox amil rol oynayır və investorların bu faktorların fərqində olması olduqca vacibdir. Bu məqalədə qızıl qiymətlərinin necə müəyyən olunduğunu və bu prosesdə hansı amillərin təsirli olduğunu ətraflı şəkildə izah etdik.
