İnternet Alış-verişlərində Yayğınlaşan Metod: “İndi Al, Sonra Ödə” Nədir?
İndi Al, Sonra Ödə Nədir?
“İndi al, sonra ödə” modeli istehlakçılara aldıqları məhsulu dərhal əldə edib, ödənişini daha sonra etməyə imkan verir. Elektron ticarət platformalarının təqdim etdiyi bu ödəmə üsulu ilə alış-veriş ya birdəfəlik ödənişlə, ya da müəyyən tarixlərdə bərabər hissələrə bölünərək həyata keçirilə bilər. Əgər bu sistemdə faiz və komissiya tətbiq olunursa, o zaman “İndi Al, Sonra Ödə” modeli əslində qısa müddətli bir kredit forması kimi qiymətləndirilə bilər.
Məsələn, internet vasitəsilə ayaqqabı alarkən, ödənişi üç ay sonraya təxirə sala və müəyyən aralıqlarla hissə-hissə ödəyə bilərsiniz. Elektron ticarətin sürətlə inkişaf etməsi bu ödəmə modelinin populyarlığını artırmış və istifadəçilərə daha çevik və rahat alış-veriş təcrübəsi təqdim etmək üçün inkişaf etdirilmişdir.
“İndi Al, Sonra Ödə” Sistemi Necə İşləyir?
Bu sistemdən istifadə etmək üçün əvvəlcə adi onlayn alış-verişlərdə olduğu kimi almaq istədiyiniz məhsulları seçib səbətə əlavə etməlisiniz. Ödəniş zamanı sizə “İndi Al, Sonra Ödə” və ya “İndi Al, Ödənişi 3 Ay Sonra Et” kimi bir seçim təqdim olunur və bu variantı seçərək prosesi davam etdirirsiniz.
Bu mərhələdə sistemə kredit kartı və ya bank hesabı məlumatlarınızı daxil etməyiniz tələb olunur. Ardınca kredit tarixçənizə və maliyyə vəziyyətinizə əsaslanaraq sizə uyğun bir ödəniş planı təklif edilir. Bu planlar ya tam ödənişi müəyyən tarixdə həyata keçirmək, ya da hissə-hissə ödənişlərlə həyata keçirməkdən ibarət olur. Bəzən seçilən müddətə görə əlavə xidmət haqları da tətbiq oluna bilər.
Ödəniş tarixi gəlib çatdıqda, hesabınızda və ya kartınızda tələb olunan məbləği ödəmək üçün yetərli vəsaitin olması mütləqdir. Əgər ödəniş həyata keçirilməzsə, gecikmə faizi və digər əlavə maliyyətlərlə qarşılaşa bilərsiniz. Buna görə də ödəniş tarixlərini diqqətlə izləmək maliyyə sağlamlığınız üçün önəmlidir.
Bu Sistemdə Faiz Tətbiq Olunurmu?
Faiz tətbiqi bu xidməti təqdim edən platformaların siyasətindən asılıdır. Adətən məbləğə əsasən faiz və ya əməliyyat haqqı kimi əlavə xərclər tətbiq olunsa da, bəzi platformalar qısa müddətli ödəniş planlarında faiz tətbiq etməyə bilər.
Ödəniş Edilmədikdə Nə Baş Verir?
“İndi Al, Sonra Ödə” əslində bir növ kredit hesab olunur. Əgər ödəniş vaxtında edilməzsə, müqavilədə qeyd olunan gecikmə faizləri işə düşür. Bu mərhələdə də ödəniş edilməzsə, borc hüquqi icraya verilə bilər və kredit reytinqinizə mənfi təsir edə bilər.
Kredit Balına Təsiri
“İndi Al, Sonra Ödə” sistemi kredit balınıza da birbaşa təsir göstərir. Ödənişlərinizi vaxtında həyata keçirdiyiniz halda, bu vəziyyət kredit reytinqinizin artmasına müsbət təsir göstərə bilər. Lakin gecikmiş ödənişlər kredit bürosuna bildirildikdə, kredit balınızın aşağı düşməsi ilə nəticələnə bilər. Bir neçə ödənişin gecikməsi bu mənfi təsirin daha da güclənməsinə səbəb olar.
Bu səbəbdən, bu sistemdən istifadə edərkən ödənişlərinizi vaxtında və nizamlı şəkildə həyata keçirməyə diqqət etməlisiniz. Bu yolla kredit götürməzdən əvvəl risk profilinizi əks etdirən kredit reytinqinizə mənfi təsir etməmiş olarsınız.
BNPL İstehlakçı Davranışlarına Necə Təsir Edir?
“İndi Al, Sonra Ödə” sistemi müntəzəm olaraq onlayn alış-veriş edən istehlakçılar üzərində aydın və nəzərə çarpacaq bir təsirə malikdir. Məhsulu dərhal əldə etmək və ödənişi gələcək tarixə təxirə salmaq imkanı alış-verişin tezliyini və məbləğini artıra bilər. Bu sistemin məqsədi, maliyyə təzyiqini azaltmaqla alış-verişi daha rahat və problemsiz bir təcrübəyə çevirməkdir.
BNPL sisteminin təqdim etdiyi ödəmə elastikliyi, istehlakçıların alış qərarlarını sürətləndirərək e-ticarət saytlarında dönüşüm səviyyəsinin – yəni satışların – artmasına səbəb olur. Bundan başqa, istehlakçılar bu ödəmə üsulunu təklif edən platformalarda daha yüksək qiymətli məhsullara üstünlük verməyə meyilli olurlar, çünki ödəniş öhdəliyini gələcəyə ertələmək imkanı onlara əlavə rahatlıq yaradır.
Bu hal insanların nağd pul əvəzinə kredit kartı ilə ödəniş etdikdə daha bahalı məhsullara yönəldiyini və məhsulun qiymətindən çox onun xüsusiyyətlərinə diqqət yetirdiyini göstərən tədqiqat nəticələri ilə oxşardır.
Harvard Business Review jurnalında dərc edilmiş bir araşdırmaya görə, BNPL sistemi istehlakçı xərclərini artırır. ABŞ-da böyük bir pərakəndə satış şəbəkəsindən əldə olunan əməliyyat məlumatlarına əsasən, BNPL istifadə edən 75.000 istehlakçının alış-veriş vərdişləri bu sistemi istifadə etməyən 200.000 istehlakçının davranışları ilə müqayisə olunmuşdur.
Nəticələr göstərir ki, BNPL sistemindən istifadə alma ehtimalını 17%-dən 26%-ə yüksəltmiş və istifadəçilərin orta səbət ölçüsünü 10% artırmışdır. Bu artım qısamüddətli deyil, 6 aya qədər davam edən davamlı xərcləmə artımını əks etdirir.
Araşdırma göstərir ki, BNPL sistemi maliyyə imkanları məhdud olan istehlakçılara daha güclü təsir edir. Bu kateqoriyaya əsasən kredit kartından istifadə edən və kiçik məbləğli alış-verişlərə üstünlük verən şəxslər daxildir. Bu qrupda BNPL səbət ölçüsünü 14% artırdığı halda, artıq daha çox xərcləyən istehlakçılarda artım yalnız 3% təşkil etmişdir.
İstehlakçılara Təqdim Etdiyi Üstünlüklər və Çatışmazlıqlar
“İndi Al, Sonra Ödə” sisteminin üstünlükləri arasında bunlar var:
- Hissə-hissə alış-veriş üçün dərhal kredit kartı limiti lazım olmur.
- Maliyyə çətinliyi dövrlərində ehtiyaclarınızı təxirə salmadan qarşılayırsınız.
- Təcili hallarda nağd vəsait və ya kredit axtarmaqdansa, ehtiyacınızı birbaşa qarşılamaq imkanı yaradır.
Riskləri və çatışmazlıqları isə aşağıdakılardır:
- BNPL sisteminin təqdim etdiyi ödəmə rahatlığı, maliyyə imkanlarınızı aşan alış-veriş etməyə sövq edə bilər.
- Gecikmiş ödənişlər zamanı əlavə faizlər və cərimələr tətbiq oluna bilər ki, bu da ümumi borc məbləğini artırır.
- Ödəniş pozuntuları kredit balınıza mənfi təsir göstərərək gələcək maliyyə əməliyyatlarınızı çətinləşdirə bilər.
Bu səbəbdən BNPL sistemindən istifadə etməyi planlaşdırarkən etdiyiniz alış-verişin istək yoxsa ehtiyac olduğunu düzgün qiymətləndirməlisiniz. Əgər bu xərcləmə zəruridirsə, tətbiq olunan faiz dərəcələrini və əlavə xərcləri digər maliyyə alətləri ilə müqayisə edərək sizin üçün ən uyğun və sərfəli seçimi tapmaq, potensial borc yükünü azaltmağa kömək edə bilər.
Maliyyə biliklərinizi artırmaq və xərclərinizi düzgün planlamaq, bu ödəmə modelindən daha effektiv faydalanmağınıza kömək edəcək və uzunmüddətli maliyyə sabitliyinizə zəmin yaradacaq. Unutmayın, şüurlu istehlak sağlam maliyyənin əsasını təşkil edir.